A Harfindeki Atasözleri
Adarê berfê da gulha darê, ji sibehê negiha êvarê.
Mart ayında kar ağaç dallarına düşer, sabahın karı akşama kalmaz.
Adarê, dew li dar e.
Mart ayıdır ayran ağaçtadır.
Adarê, pelê darê dibine bi qasî guhê kerê.
Mart ayında ağaç yaprağı eşeğin kulağı kadar olur.
Adare, şev û roj tene qedare.
Mart’ta sadece gece ve gündüz eşittir.
Adetê mezin, mezinê adetan e.
En büyük adet, adetlerin büyüğüdür.
Afrê gamêşa, dibê ware meşa.
Mandanın yemliği olmuş sineklerin memleketi.
Agir berda kayê, xwe da ber bayê.
Samanı ateşe verdi ve rüzgarın önüne geçti.
Agir bi agirî natemire.
Ateş, ateşi söndürmez.
Agir bi sergine ket.
Ateş tezeklere düştü.
Agir biçûk e, lê dû bilind e.
Ateş küçüktür ama dumanı yüksektir.
Agire kezebê ji agirê tenûre germtir e.
Yüreğe düşen ateş, fırın ateşinden daha sıcaktır.
Agir fekiyê zivistane ye.
Ateş, kışın meyvesidir.
Agir fekiyê zivistane ye.
Ateş, kışın meyvesidir.
Agir xweşe lê xweli jê çêdibe.
Ateş iyi de külü olmasa.
Ahê vî destî, namênê ji destê dîtir re.
Bir elin ahı diğer ele kalmaz.
Alimek bi alemekê ye.
Bir alim bir alemdir.
Anî ji deriya, da xêra miriya.
Başkalarından aldı, ölülerinin hayrına dağıttı.
Aqil bi ceribandine kemala xwe dibine.
Akıl, deneyerek yeteneğini keşfeder.
Aqil ne ji mezinati u biçûkati ye.
Akıl, büyüklük ve küçüklükten değildir.
Aqil taca zêrîn e, lê li ser serê her kesî nîne.
Akıl altın taçtır, her kesin kafasında bulunmaz.
Aqil û dil rahiștine hev, dil zora aqil bir.
Akıl ve kalp tartışmışlar, kalp aklı yenmiş.
Aqlê axê, ne li qasî yê eșîrê bê, nikarê axatiya eşîrê bikê.
Ağanın aklı aşiretin aklına eşdeğer değilse, aşiretin ağalığını yapamaz.
Aqle sivik, barê giran.
Az akılla çok düşünmek.
Aqlê qûnê hebana, tir nedikirin.
Götün aklı olsaydı, osurmazdı.
Aqlê te bila ne ji kîsî xelkê bê.
Aklına başkalarının sözü etki etmesin.
Aqlê tûj, mû diqelêşê.
Keskin akıl, kılı ayırır.
Arvanê xwe hêraye, kelpika xwe dêraye.
Ununu öğütmüş, kepeğini ayıklamış.
Aş, bi ava kêşê nagerihe.
Taşıma su ile değirmen dönmez.
Așê nezana bê av digerihê.
Bilgisizlerin değirmeni sussuz döner.
Ava çema dirazihê, lê neyar narazihê.
Nehirdeki su durulur ama düşman durulmaz.
Ava du mêra, bi cokikê de naçê.
İki erkeğin suyu bir çukurdan akmaz.
Ava gola, meyl nadê.
Göl suyu eğik olmaz.
Ava li bin kayê, deng jê nayê.
Saman altındaki sudan ses çıkmaz.
Ava miriya, nerijêne ber deriya.
Cenaze suyunu sokağa dökme.
Ava xwestiya, naçê ser hestiya.
Dilenerek ve başkalarından isteyerek yapılan işler veya edilen mallar veya dilenerek oluşturulan zenginlik hiçbir yere varmaz ve hiçbir hayır da görmez.
Ava zelal, tê de xuya ye xem û xiyal.
Berrak suda hüzün ve hayaller görünür.
Av, bi bêjingê nayê civandin.
Su elek ile toplanmaz.
Av, di cihê nimz re diçê.
Su alçak yerden gider.
Avê vexun ji sewîla, jina bênin ji esîla.
Suyu Sewil’den (küçük bir testi) için, kadını köklü birini getirin.
Av û iman li cem hev in.
Su ve iman yan yanadır.
Av ko da bi seri, çi bihostek û çi çar teli.
Su başa kadar gelirse, ne bir karış ne dört parmak fark eder.
Av ko di kortika de dimênê, genî dibê.
Su çukurda kaldığında kirlenir.
Axa mêr û jinê ji hev e.
Kadın ve erkeğin toprağı aynıdır.