Kürtçe Atasözleri

Daima qurmik li ber avê nayên.

Kütük her zaman suyla gelmez

Dara hişk bû, nabê kopal.

Kuruyan ağaçtan baston yapılmaz

Dara ji binê xwe hişk bû, feyda kesaxê nine.

Kökten kuruyan ağaca budamanın faydası olmaz

Dara ko stûr bû, wê naşkihê.

Ağaç kalınlaşırsa, kırılmaz

Dara rûlê, nabê girs û kopal.

Zakkum ağacı(kamış), baston ve çubuk olmaz

Dara xweziya, fêkî nagrê.

Ağaç keşke ile meyve tutmaz

Dasa xwe fereh neavêje.

Orağını geniş sallama

Darê kotekê ji Cinetê hatiye.

Dayak sopası cennetten gelmiştir

Darê ko neçê te de, neke xwe de.

Sana girmeyen çubuğu, kendine sokma

Darê mirov, ji çeka xelkê çêtir e.

Kendi sopan, başkasının silahından daha yararlıdır

Derew bibê kurkê zêr, kesek li xwe nakê,

Yalan altın kürk olsa da kimse giymez

Darê xwe bike şeş, da agirê te bibê xweş.

Odununu atı tane yap ateşin güzel olsun

Dar î xwehr, hosta yî rast.

Yamuk tahta düzgün usta

Dar xweş e, bi berê xwe ve.

Ağaç güzeldir çiçekli ise

Daweta mitirba ye, mitirb li kemançê dixin.

Düğün miriplerin düğünü mitripler kemençe çalıyor mitirb: kemençe çalan çingene

Dawet, ya diduwa ye, agir ketiye gundiya de,

Düğün iki kişinin ateş köylülere girmiş

Dayik ber bi ewlad diçê, ewlad ber bi çiya diçê.

Anne evladına yakınlaşır evlat dağa çıkar

Dê keç wesifand, li ti welata nesekinand.

Anne kızını övdü ama bir şehirde durduramadı

Dệ ko bibne jinbav, bav jî dibine zirbav.

Anne üvey olursa baba da üvey olur

Dem ko li dûv te newê, tû li dûv deme çê.

Zaman senin peşinden gelmiyorsa sen zamanın peşinden git

Dengê bilind, ji aqlê kêm e.

Bağırmanın sebebi akılsızlıktır

Denge defê ji dûr ve xweş tê.

Davulun sesi uzaktan hoş gelir

Denge pera û kenê jina, fereh dike dila.

Paranın sesi ve kadının gülüşü kalpleri ferahlatır

Dera ko ti hêviya jê dikê, tê gazina ji jê bikê.

Umut ettiğin yerden şikayetçi de olabilirsin

Derbekê deyne, lê zarpekê nehilêne,

Darbeyi vur ama darbeyi de yeme

Derbekê li nêl didê û yekê li bizmêr didê,

Bir darbe nala vuruyor bir tane çiviye vuruyor

Derdê dilekî, ji barê deh mila girantir e.

Bir kalbin derdi, on omuz yükünden daha ağırdır.

Derdê pîrê bilûr e, derdê kalo hewdel e,

Nenenin derdi kavaldır, dedenin derdi ise Hewdel dir. Hewdel: pekmez ile yapılan bir tatlı

Dermanê xwestinê dain e.

İstemenin ilacı vermektir.

Derpiyê mi li xwe ke, lê tir û fisa tê de neke.

Pijamamı giy ama içinde osurma.

Deryê dila, bi lêdanê venabê.

Kalbin kapısı vurmakla açılmaz.

Deryê necara bi benika girêdayî ye,

Marangozun kapısı iple bağlıdır.

Dest desta dişon, herdu dest ser û çava dişon.

El eli yıkar, iki el yüzü yıkar.

Destê bi xwestinê, bila bê jêkirinê.

İsteyen el kesilsin.

Destê sexibitî, li ser zikê têr.

Çalışan el tok karnın üstündedir.

Destê bi tenê ko Șêrê Elî jî bê deng jê naye.

Yalnız el Hz. Alinin aslanı da olsa ses çıkarmaz.

Destek destek e, di dest dengek e, sê dest govendek e

Bir el bir eldir, iki el bir sestir, üç el bir halaydır.

Destê ko nayê gezkirin mirov wî ramîsê.

Isırılmayan eli öpmek lazım.

Destê mêra, ne mêzîn e.

Erkeklerin eli büyük değildir.

Destê mino, kesê mino.

Benim elim benim şahsım.

Destê westehayî, li ser zikê razehayi.

Yorulan el uyuyan karnın üstündedir.

Destê wî ne ji dêrê dibê, ne ji mizgeftê dibê.

Ne kiliseden vazgeçebiliyor ne de camiden.

Destikê bivir ne ji darê be dar nakeve

Baltanın sapı ağaçtan olmazsa ağaç devrilmez.

Dê û weleda şer kir, bêaqila behwer kir.

Anne ve çocuğu kavga etti akılsızlar inandı.

Dev dixwê, çav fihêt dikê.

Ağız yiyor gözler utanıyor.

Devê elimî vira, qûna elimî tira, nasekinin heta kurê kura.

Yalana alışan ağız, osuruğa alışan göt, durmaz artık çocuğunun çocuğuna kadar.

Dewê ceribandî çêtir e ji mastê neceribandî.

Tecrübeli ayran tecrübesiz yoğurttan daha yararlıdır.

Devê deryê xwe asê ke, da ti cîranê xwe diz nekê.

Kapını sağlam yap komşunu hırsız çıkarma.

Devê pisikê nedigiha tirîh digo: “tirş e”.

Kedinin ağzı yüzüme yetişmesi bu ekşidir zaten der.

Devê xwe neelimêne vira, qûna xwe neelimêne tira.

Ağzını yalana alıştırma götünü de osura alıştırma.

Devê yekî ji xwarinê dişewitî, pif dikire avê.

Yemek yerken ağzı yanan su içerken üfleyerek içer.

Devê yekî ji şîr dişewitî, pif dikire dew.

Sütle ağzı yanan ayranı üfleyerek içer.

Dev nermê pişt hişk.

Ağzın yumuşak sırtı sert.

De were, vî kerî li vî borî derbas bike.

Gel de bu eşeği bu geçitten geçir.

Dew jî birayê mêst e.

Ayran yoğurdun kardeşidir.

Dewlet, kîvroșkê bi daholê digrê.

Devlet tavşanı davulla arar.

Dewlet fîl e, bi ser kê de bikevê wê fetisên.

Devlet fil gibidir kimin üstüne düşerse boğar.

Deziyekî ziwa ma di qirka wi de.

Kuru bir ip boğazında kaldı.

Dibeje, le napêje.

Söylüyor ama pişirmiyor.

Diduwa hevdu berdabûn, digotin: 'da em bibne yar û dost hev.

İki kişi ayrılmışlar sonra demişler ki; “hadi arkadaş olalım”.

Dijminê bava, nabine hevalê lawa.

Babanın düşmanı çocuklarının arkadaşı olamaz.

Dijminekî biaqil çêtir e ji dostekî ehmeq.

Akıllı bir düşman akılsız bir arkadaştan daha yararlı.

Dijminati dem bi dem, mirhovanti lez bi lez.

Düşmanlık zaman zaman insanlık hemen hemen.

Dîkê qenc, di hêkê de bang didê.

İyi horoz yumurtada Öter.

Dilê evîn ti cara pîr nabê.

Aşık gönül hiçbir zaman yaşlanmaz.

Dil ku ji çi tiji bê, wê dibêje.

Kalp neye dolarsa onu söyler.

Dilê tirsonek sînga gewr nabîne.

Korkak gönül hiçbir zaman beyaz göğsü göremez.

Dilê yekî diçû goște kerê digo: ‘guhê wê weke yê kîvroşkê ne’.

Birinin canı eşek etini çekmişti diyordu ki: kulakları aynı tavşana benziyor.

Di kehniya gund de nerî, da navê te dernekevê.

Köyün çeşmesine gitmezsen ismin çıkmaz.

Dilê mehderxêrya fereh e.

Yardımseverlerin gönlünü ferahtır.

Dîkê rojekê be, ne mirîşka salekê be.

Bir günlük horoz bir yıllık tavuktan daha iyidir.

Dil mêș e, li ser gû jî dideynê û li ser hingivîn jî dideynê.

Kalp sinek gibidir bala da konar boka da konar.

Dil miqabilê dil e.

Kalp kalbin zıttıdır.

Dil zerka cam e ku şkest nacebire.

Gönül cam gibidir kırılırsa artık birbirine yapışmaz.

Dîmen ku tê dîtini, ne hewceyî gotinê ye.

Görünen köy kılavuz istemez anlamında.

Dîmen ku tê dîtini, ne hewceyî gotinê ye.

Görünen köy kılavuz istemez anlamında.

Dims û mast taștîya bi rast.

Pekmez ve yoğurt gerçek kahvaltıdır.

Dîna bi dîna biaxêfin.

Deli deliyle konuşur.

Dîna nas bike bi lîbas.

Deliyi elbisesinden tanı.

Dinya bi dinya ye, çavê gur li miya ye.

Dünya dünyaya kurdun gözü koyunda.

Dinya bi dor e, ne bi zor e!

Dünyanın dönen devranı zorla değil, sırayladır.

Dinya gulek e bêhn bike û bide hevalê xwe.

Dünya gül gibidir kokla ve arkadaşına ver.

Dinya her dinya ye, lê însan bê wefa ye.

Dünya hep dünyadır ama insan vefasızdır.

Dinya mabû bi di pîra, herdu pîra jî bi hev nekir.

Dünya iki neneye kaldı, ikisi de anlaşamadılar.

Dinanê feqîra li şorbê dişkihin.

Fakirlerin dişleri çorbayla kırılır.

Dîtina çava qinyata dila ye.

Gözlerin gördüğü kalbin inandığıdır.

Ditin û gotin nabine yek.

Görünen ve söylenen aynı olamaz.

Dîwar e bi guh in.

Duvarın kulağı var.

Dîwarê xwehr bi xweyiyê xwe de dikevê.

Yamuk duvar sahibinin üstüne düşer.

Dîya diza di tira dikê, yekê ji tirsa û yekê ji eşqa.

Hırsızların annesi iki defa osurur: bir tanesi korkudan, diğeri ise heyecandan.

Diya heft kura li ber deriya dimrê.

Yedi çocuğun annesi sokakta öldü.

Diya, mi ji dest diyê.

Anneleri başka biriyle evlenen çocuklar bu cümleyi kullanır.

Diza ji diza dizî, erd û azmen lerizî.

Hırsız hırsızdan çaldı, yer gök titredi.

Dizê bilûr û dizê bi zingil.

Zil ve kaval çalan hırsız.

Dizê havinê, zistanê li xwe mikur tê.

Yaz hırsızı kışın itiraf eder.

Dostanî di roja teng de xuya ye.

İyi dost kötü günde belli olur.

Dostaniya zêde dijminat jê çêdibe.

Fazla dostluk düşmanlık yaratır.

Dostê xwarinê her xeyidi ye.

Yemek arkadaşı hep küstür.

Durê bide dest durnasa, da bi qîmetê durê zanibin.

Uzağı uzaktakilerin eline ver uzağın kıymetini anlarlar.

Dûr here, dirust were.

Uzağa git dürüst gel.

Di şebeş bi destekî nayên girtin.

İki karpuz bir elle tutulmaz.

Dîn ne dînin; ê ji wan bawer dikin dînin.

Deliler deli değil onlara inananlar delidir.

Dibêjin tu li rê qeze û bele li rê.

Derler ki sen yola çıkınca kaza bela birlikte yola çıkar.

Dikana Bekiro; du qalib sabûn û çar torbe xwê.

Bekir’in dükkanı; iki kalıp sabun, dört torba tuz.

Dilê tirsonek timî dikute.

Korkak kapa sürekli çarpar.

Dile yekê ket kevirekî heft salan bi xwe re gerand.

Birinin (kadının) gönlü bir taşa düştü, yedi yıl birlikte dolaştırdı.

Dil ne sifre ye ku mirov ber hemûyan veke.

Gönül sofra değil ki insan herkesin önüne açıversin.

Dilê şivan bixwaze kare ji nêrî şîr derxe.

Çobanın gönlü isterse tekeden süt çıkarır.

Dît ezim nedît dizim.

Gördüyse benim, görmediyse hırsızım.

Dibêjin Şam şeqire welat je şêrintire.

Derler Şam şekerdir vatan ondan daha tatlıdır.

Dûjminê te gêrikek be jî dîsa hesabê xwe bike.

Düşmanın bir karınca bile olsa önlemini al.