H Harfindeki Atasözleri
Hec, bi qewêtîya qebûl nabê.
hac istemekle kabul olmaz
Heft sala çû sefere, vegeriya dise kere bere.
yedi yıl sefere gitti döndü aynı eşek
Ha kevir li cêr ket, ha cêr li kevir ket, ferg nakê, her wê cêr bişkihê.
ha taş çömleğe değmiş ha Çömlek taşa değmiş fark etmiyor ikisinde de çömlek kırılıyor
Ha quliya kuşt, ha kuliya kuşt wextî mir çı ferq dike.
ha çekirge öldürmüş ha hindi fark etmiyor sonuçta ölmüş
Ha siwara kuşt, ha peya kuşt.
atlılar öldürdü ha yayalar
Hesp dibezê, siwar wesfê xwe didê.
at kişniyor, binicisi böbürleniyor
Нesрe çê, êmê xwe zêde dikê.
iyi at yemini fazla yer
Hespê xelkê meydanek, nanê xelkê ro û danek.
milletin atları bir meydan dolusu kadar, ama ekinleri bir buçuk günlük
Hesp nîne, afire wê çedikê.
Atı yok ama yemliğini yapıyor
Havin hat bi xişt, payîz li ser rûnişt, çele go: 'ma te guwe xwe ji mi re hişt?'
yaz geldi xışt diye, sonbahar geldi üstüne oturdu, kış dedi ki: bana bokunu mu bıraktın
Ha şêwra jina, ha bêriya bizina.
ha kadına danışmışsın hak keçileri sağmışsın
Havin, diya feqîra ye.
yaz, fakirlerin anasıdır
Havina çol jî mêhvana dihewêne.
yazın çöl bile misafir ağırlar
Havina li xwe ke cilkê dina, zivistana li xwe ke cilkê însana.
yazın deli kıyafetlerini giy kışın insan kıyafetlerini giy
Heçî bikê zehmet, wê bixwe namet.
kim zahmet ederse nimetleri yer
Heçi bi mal a, bi xaltik û xal a.
malı olanın, teyzesi ve dayısı vardır
Heçi deviha xweyî bikê. divê derê deryê xwe bilind bikê.
Kim deve eslerse, kapısını yüksek yapmalı
Heçi deste xwe kire bin guhê xwe de, zane wê çi bêje.
Kim elini kulağına götürürse, ne söyleyeceğini bilmelidir
Heçî xafil e, kafir e.
kim hileciyse kafirdir
Heçî hespa xweyî bikê, divê afirê wa amade bikê.
Kim at beslerse, gereki yemliği hazır ola
Heçî herê himamê, divê zanibê meșa himamê bikê.
Hamama gideceksen, hamam yürüyüşünü bilmelisin
Heçî herê himamê, wê xwêhdan bidê.
Hamama giden terlemeli
Heçî herê masiya, wê qûna wa şil bibê.
Balığa gidenin götü ıslanır
Heçî hingivîn bixwê, wê mêş pey bikevin.
Bal yiyenin peşine arı düşer
Heçî lê ket, li quzê dê ket.
Kim vurduysa anasına girdi
Heçî li hespê hevala siwar e, her peya ye.
Arkadaşının atına binen hep yayan kalır
Heçî mêhvana xweyî kê, divê xaniyê xwe fereh kê.
Misafir ağırlayanın evi geniş olur
Heçî ne ji te ra, ji mi ra.
İyi şey bana, sana değil
Heçî nekê bi ya mezina, we bi serê wa ve çêbibin weke stirhê bizina.
Büyüklerin dediğini yapmayanın kafasında keçi dikeni biter
Heçî nekê bi ya șîreta, wê herê bi qebheta.
Nasihatları dinlemeyen kabahatlarla gider
Heçî nekê sebrê wê bibînê qehrê.
Sabır etmeyen, kahır görür
Heçî ne li govendê, xweş reqas e.
Halayda olmayan, hep güzel oynar
Heçî șemitî, ew șewitî.
Kim kayarsa o yanar
Heft cara mala xwe seh bike, ji nûka hevalê xwe diz bike.
Yedi kere evini izle sonra, arkadaşını suçla
Hefte piştgirêdayî ji yekî piştevala re dişixulin
Yedi sırtıbağlı bir tane sırtıboşa çalışıyor
Hîskirin ji didarîye çêtir.
Hissetmek görmekten daha iyidir
Ha kiriye, ha xwariye.
Ha yapmış ha yemiş
Hosta Necar! raze weke her car, heta sibehê mîr dimrê, dimenê evdal.
Usta marangoz, yat her zamanki gibi, sabaha kadar axa ölür, kalır kul
Hûr bajo, kûr bajo, dûr bajo, lê bila zehmet li ga nebê.
Ufak ek, derin ek, uzak ek ama öküzü yorma
Hürik e bêkêr e, gir e bexêr e.
Küçüktür işe yaramaz, büyüktür hayırsızdır
Hînbuyî ji harbûyiya xirabtir in.
Alışmış kudurmuştan beter
Hindik bide ber dasê, da ti nemênê asê.
Orağın ağzına az al ki sen aside kalma
Hindikê rindik, çêtir e ji gelekê belek.
Az güzel çok alacadan güzeldir belek:siyah-beyaz, alaca
Hindir bi qurbana ji derve bê.
İçeri dışarının kurbanı olsun
Hinek dikin hinek dixwin.
Bazıları yapar bazıları yer
Hingivê debeye di eyarê kûçikdaye.
Süzme baldır ama it postu içindedir.
Hinbûn, deryake bêsinor e, nehinbin, mirov çavkor e.
Öğrenmek sınırsız deniz gibidir, öğrenmemek kör insandır
Heyfa tava heyvê ku şevreş li pey tê.
Ayın ışığına yazıktır ki karanlık akşam peşinden geliyor
Hejêkirina dila, di dana destêr re xuya ye.
Kalpteki sevgi, değirmen taşını vermekle belli olur
Hejêkirina te, ya dadika hirçê ye.
Senin sevgin ayının bakıcılığıdır
Heke ti nezanî, pirsa xwe bike ji cîranî.
Eğer bilmiyorsan komşunla danış
Helaw şîrîn e, Kurmancî din e.
Helva tatlıdır kürtçe delidir
Hêlîna teyrê kûr li azmana çêdikê.
Kör kuşun yuvası gökyüzünde yapılır
Heyfa ciwantîyê, mixabin pîrti li pey tê.
Gençliğe yazık,üzgünüm ki yaşlılık peşindedir
Hewi kirase hesin e, li ber min e.
umut demir elbisedir yanımdadır
Hewi, hewiya xweşik dikin.
Umut, güzel umudu umutlar
Hem diz e, hem şêr e.
Hem hırsızdır hem aslan
Hem ji dêrê jî bû, hem ji mizgeftê ji bû.
Hem kiliseden oldu hem de camiden oldu
Hemû çêlek têne dohtin, lê hemû xeber nayêne gotin.
Tüm inekler sağılır ama tüm söylenecekler söylenmez
Hevîrê bêav di zikê me de çêdike.
Sussuz hamuru karnımızda yapıyor
Hemû dewlet çêbûne ji tifaqê, bêdewletî çêbûye ji nîfaqê.
Tüm devletler beladan oluşmuştur, devletsizlik nifaktan oluşmuştur
Hemû jin, jin bûna, hemû dar hirmî bûna, kî wê hewceyî kê bûna?
Tüm kadınlar kadın olsaydı, tüm ağaçlar armut olsaydı, kim kime muhtaç olurdu
Hincetê baranê ewr û ba ne, hincetê mirinê ta ne.
Yağmurun bahanesi buluttur, ölümün bahanesi ateştir
Hevalê qijikê nikil bi rêx e.
Karganın arkadaşı tezek pençelidir
Hevale ketiya nînin.
Düşenin dostu yoktur
Her alimek bi alemekê ye.
Her alim bir alemdir
Her bêje, guhê kerê mi dirêj e.
Hep söyle eşşeğimin kulağı uzundur
Her berxik diçê ber maka xwe.
Her kuzu annesine gider
Here cem wî kesî ku te bigiriyênê, neçe ba wî kesi ku te bikenênê.
Seni ağlatanın yanına git, seni güldürenin yanına gitme/dost acı söyler anlamında
Here ser heft hewiya, neçe ser di sêwiya.
Yedi kumanın üstüne git iki yetimin üstüne gitme
Her kes, bi îşê xwe zanê.
Her kes kendi işini bilir
Hevalê hevala hene, lê malê wa ne li cem hev in.
Arkadaşın arkadaşı vardır ama evleri yan yana değildir
Hevalê jina, pişt bi toz in.
Kadınların arkadaşları sırtı tozludur
Her kes, ji aqlê xwe razî ye.
Her kes aklından razıdır
Her kes karê herê himamê, lê divê zanibê meşa himamê.
Her kes hamama gidebilir, gereki hamamın yürüyüşünü bilmelidir
Her kes li ser miriyê xwe digiri.
Her kes kendi ölüsüne ağlar
Her kezîzerekê, simbêlsorek di ber de ye.
Her sarı örgülünün yanında bir kırmızı bıyıklı vardır
Her roj qurmik li ber avê nayên.
Her gün sudan kütük gelmez
Her serjêreke berjorêke wê heye.
Her inişin bir yokuşu vardır
Her tengahîyekê ferehîyek li dûv tê.
Her huzursuzluğun ardından bir ferahlık gelir
Heta yek mirinê nebînê, ber bi tayê nayê.
Ölümü görmeyen birisi sekeratı görmez
Her tişt ji ziravî dişkihin, lê însan ji stûr dişkihin.
Her şey incelikten kırılır, insan kabalıktan kırılır
Hesine ko bişixulê zincar nagrê.
Çalışan demir pas tutmaz
Hesinekî bê asas; ne dibê tevir, ne dibê das.
Temeli olmayan demir, ne kazma olur ne orak
Heta yek li ser desta nemeșê bi qîmetê linga nizanê.
Elle yürümeyen birisi ayakların kıymetini bilemez
Hesin siqa dibê, lê mêr siqa nabin.
Demir bilenir erkek bilenmez
Hesabê malê li sûkê dernakevê.
Evdeki hesap çarşıya uymaz
Heta bêjin: 'rovî ye', pişta wiye bişkihe.
Bu tilkidir diyene kadar sırtı kırılır
Heta ew aş e, ti ji qeraş î.
Bu değirmen olduğu sürece sen de değirmencisin
Heta ti dostê xwe neceribênê, lê ewle nebe.
Dostunu sınamadan güvenme
Heta newê serê wî, nayê bîra wî.
Onun başına gelmeden hatırlamaz
Heta ti û jin emreki bi hev re derbas nekin, wesfê jinê nede.
Sen le kadın bir ömür yaşamadıkça kadını övme
Heta mi xwe nas kir, mi emrê xwe xilas kir.
Kendimi bilene kadar ömrüm bitti
Heta mirinê çav î li kirinê.
Ölünceye kadar çalış
Heta nebê qal, nabê mal.
Yaşlanmadıkça malın olmaz
Heta nîvro sar e, ji nîvro û pê de êvar e.
Öğlene kadar soğuktur öğleden sonra da akşamdır
Heta rasti geriha, virê cihê xwe girt.
Gerçek ortaya çıkana kadar yalan toplumda yerleşir
Heta ti û yek kîlokik xwê bi hev re nexwin, ti wi qenc nas nake.
Sen ve başka biri beraber bir kilo tuz yemedikçe o iyidir deme
Heta ti xeber nedê, xeber êsîrê te ye lê ko te xeber da, ti dibê êsîrê xebera xwe.
Sen sözünü söylemedikçe söz senin eserindir, söyledikten sonra sen sözün eseri olursun
Hechecîkê silava li hecêk
Ey kırlangıç hacca selam söyle.
Heft çîrokên hirçe hene, her heft jî li ser hirmiyene.
Ayının bildiği yedi hikaye, yedisi de armut üstüne.
Helaw ji şîrêzê çênabe
Zamk’tan helva yapılmaz
Hem serê xwe dişkîne hem jî xercê xwe dide.
Hem başını kırdırıyor, hem de vergisini ödüyor
Hêştir radibin hev, hêstir û ker bin lingên wan de diçin.
Develer dövüşünce katırlarla eşekler tekmeleri altında ezilirler.
Here miletan, bigre adetan.
Uluslara git, gelenekler öğren.
Her şêrek bi lepê xwê ye.
Her aslan kendi pençesiyle.
Herçi jar e, li havînê jî sar e.
Kim ki zayıftır yazın bile üşür.
Heya tu cehnemê nebînî bihuşt bi te xweş nabe.
Cehennemi görmeyene dek cennet sana tatlı gelmez.
Hûrik hûrik dagir tûrik.
Ufak ufak doldur dağarcığını.