M Harfindeki Atasözleri
Malê ağê diçe canê xulam dêşe.
Ağanın malı gider uşağın canı yanar.
Mala me li çoyê meye; çoyê me li ser milê meye.
Evimiz sopamızda, sopamız omzumuzun üstündedir.
Mala merya gora mêruya yê
Ölü evi karınca mezarlığı gibi.
Mala mêran kaniya zêran.
Yiğitlerin evi, altın çeşmesidir.
Malê çamêrki û xesiski wek hev dire.
Cömerdin malıyla cimrinin malı aynı oranda harcanır.
Malkê ji gund bar kir, re ferah bû.
Köyden bir aile göçtü, köy rahatladı.
Mal li ser malê nabe.
Ev üstünde ev olmaz.
Mal mala teye lê bi alyê firaxa nere.
Ev evindir ancak mutfak tarafına gitme.
Me bayê şand pey kayê ka hat ba ne hat
Rüzgarı samanın arkasından gönderdik. Saman geldi, rüzgar gelmedi.
Me go lexe te kuşt.
Vur dedik öldürdün.
Meger li newala nebin xeyala.
Vadilerde dolaşma, kabus görme.
Mêvan ji mêvan ne xweşe,xwediyê malê ji herdûya ne xweşe.
Misafir üzerine gelen ikinci bir misafiri sevmez, ev sahibi ise ikisini de sevmez.
Mer meran dıkujin,ew ura dıxwe.
Yiğidi yiğide kırdırıyorlar, sen oturmuş işkembe yıkıyorsun.
Mêr ketina quara, jin di çûna hawara.
Erkekler korkudan pustu, kadınlar yardıma koştu.
Mêrê qels du cara şer dixwaze.
Güçsüz adam iki kez kavga ister.
Mêrikî li hespê xelkê timî peya ye.
Başkalarının atına binen adam her daim yayadır.
Mı pis avet, rast ket.
Kötü attım, isabet etti.
Mırî venagere bi girî.
Ölü, ağlamayla geri dönmez.
Mırın mırıne xırexır çiye?
Ölüm ölümdür, hırıltı nedir?
Mırişk çav batê kir qulê xwe ketand.
Tavuk, kaza özenip suya girince boğuldu.
Mırişka bıgere wê lingê wê bi zelq be
Gezen tavuğun ayağında pislik olur.
Miriya zêde neşon ewên tira bikın.
Ölüleri çok yıkamayın yoksa osururlar.
Mirazê mın dıl be, ber seriyê mın kevır be.
Gönlümün muradı olsun, yastığım taştan olsun.
Mirov devê xweyî bike gera ser derê mirov bilind be
İnsan deve beslerse kapısı yüksek olmalı.
Mirov dıl bıke diwara qul dıke, jin dıl bıke erdê qul dıke.
İnsan isterse duvarı deler, kadın isterse yerî kazar.
Mirov ji kerê hevala zu peya dibe.
İnsan arkadaşının eşeğinden çabuk iner.
Mirov pîr dıbe, dıl pîr nabe.
İnsan yaşlanır, gönül yaşlanmaz.
Mirov xwe bi destê xwe ne xurine xura mirov naskê.
İnsan kendini kendi eliyle kaşımazsa kaşıntısı geçmez.
Mala pir jina xirabu ji binda
Evde çok kadın (hanım; Örnek: gelin, kayın valide vs.) varsa o evin düzeni kökten bozulur.
Ma devê wî doxîna min e ku her gav ez şidhekê bidimê de?
Ağzı kemerim değil ki her zaman bir düğüm vurayım
Maka sed xeberî, xeberek e.
100 haberin yavrusu bir haberdir
Mala bavo teq û req, mala mêro heq.
Baba evi taraktır, koca evi haktır
Mala kîso, li ser pişta kîso ye.
Kaplumbağanın evi kaplumbağanın sırtındadır.
Mala mêra kehniya zîv û zêra
Erkek adamın evi altı begüm çeşmesidir.
Mala pîrê, gorna pîrê ye.
Nenenin evi nenenin kabridir.
Mala pirê xweștir e ji mala mîrê.
Nenenin evi beylerin evinden güzeldir.
Mala virokera șewitî, kesekî behwer nekir.
Yalancının evi yandı kimse inanmadı.
Malbarkirinek, malxirabûnek e.
Ev taşımak, ev yıkmak gibidir.
Mal bi jine ava ye.
Ev kadınla yücelir.
Male bi vira, diçê bi tira.
Yalanlı mal, osurukla gider.
Malê dine, qirêja desta ye.
Dünya malı el kiridir.
Mal a têr e, kebanî ser e.
Tok olan evin hanımı vardır.
Malê hilandi, yê zalima ye.
Gizli mal zalimlerindir.
Maleke bi tifaq, gundek pê nikare.
Belalı eve bir köy baş edemez.
Male ne ji kurê qenc re bike, ne ji yê pis re bike.
Ne iyi çocuğa mal biriktir ne kötü çocuğa.
Malê reş, ji roja reş re ye.
Kara mal kara gün içindir.
Malê zêde, bela ye.
Fazla mal beladır.
Ma mirin e çare jê nabê?
Ölüme çare yoktur.
Mar e; ne cih e ne war e.
Yılandır, yersiz ve yurtsuzdur.
Mar ji pûngê ne xweş bû, çû di devê qula wi de şîn bû.
Yılan pung bitkisinden hasta oldu, gitti deliğinde yeşerdi.
Mar xwehr dimeşê, lê ku diçê qulê de xwe rast dikê.
Yılan yamuk gider, deliğine girdiğinde düz gider.
Masî di behra de dibine gamasî.
Balıklar okyanusta balina olur.
Masî di golê de nayêne bazarkirin.
Balık gölde pazarlanmaz.
Masiyê mezin masiyê biçûk didaqurtênin.
Büyük balık küçük balığı yutar.
Mastê bihara ji bo neyara, mastê payîza ji bo ezîza.
Baharın yoğurdu düşman için, sonbaharın yoğurdu azizler için.
Mastê xwe li gelek sûka firotiye.
Yoğurdunu çok çarşıda sattı.
Ma ûrê têr çi ji yê birçî ye?
Tok karnından ne aç karnın hali.
Mêhvanê derewîn, carekê dixwê firavîn.
Yalancı misafir bir kez öğle yemeği yer.
Mehvane pisti sivê, bê şiv e.
Yemekten sonraki misafir, yemeksiz kalır.
Mehvan ji diyariya xwe naxwe.
Misafir hediyesinden yemez.
Melkemot li serê bên e, pêșî dora než e.
Azrail ipin başındadır, sivrisinek yemeğin etrafında.
Me pez nedîtiye lê ma me pişkul jî nedîtine?
Koyunları görmedik, tezeğini de mi görmedik?
Mêra mêr dikuştin, cibo cil dişiştin.
Erkek erkeği öldürüyordu, cibo kıyafet yıkıyordu.
Mêraniya xelkê, ji bêziravîya mirova ye.
Elalemin erkekliği insanın korkaklığındandır.
Mer co ye, jin jî gol.
Kadın ark tır erkek göl.
Mêrê çê tê ser sozê.
Düzgün erkek sözünü tutar.
Mêrê ne baş kirasê hesin e; ne dirizê, ne xilas dibê.
İyi olmayan erkek demir elbise gibidir, ne aşınır ne biter.
Mêrê xirab tê ji newalê, bû xweyiyê malê.
Kötü erkek vadiden gelir mal sahibi olur.
Merivê keslan, bila bimire, hê mirin arzan.
Tembel erkek ölsün, ölüm daha ucuz (kolay).
Mêr jî hene, nêr jî hene. Mêr yê roja reș in, nêr ji tenê yê pariyê xweş in.
Erkek de vardır adam da vardır, adam kara gün içindir, erkek güzel lokma içindir.
Mêr kehnî ye, jin lîç e.
Erkek çeşmedir kadın gölet.
Mêrkê Kurmanc ku têr xwar, yan wê mêrekî kujê, yan wê jinekê revênê.
Kürt biri tok olursa ya birini öldürür ya da bir kadın kaçırır.
Mewîjekê li heft mehsera digerêne.
Bir üzümü yedi mahserde gezdiriyor mahser: üzümlerin ezildiği yer.
Mêş li dewê tirş dideynê
Sinek ekşi ayrana konar.
Mehîra rohn, ji kêmdanî ye.
Seyrek ayran çorbası, eksikliktendir.
Mezina tiştek ji biçûka re nehiştiye ku negotiye.
Büyükler küçüklere söylenmedik bir şey bırakmamışlar.
Meha hezîranê pez û dewar dikevine hezna zistanê.
Haziran ayında koyun ve inekler kışın hüznüne düşerler.
Mi bûk anî bi lez bez, kebaniya malê dîse bûme ez.
Eve çabucak gelin getirdim, evin hanımı yine ben oldum.
Mi dî xewn bû, firî kew bû.
Gördüm hayaldi uçtu keklik oldu.
Mi, ev kezî kur kiriye ku kesek pê negre.
Örgümü sıfıra vurdum ki kimse tutamasın.
Mi pişta xwe da çiya, çiya bû gîya.
Sırtımı dağa verdim dağ bitki oldu.
Mi ti baran ji vê ewrê nedîtiye.
Hiç bir yağmur görmedim bu buluttan.
Mih bi linge xwe, bizin bi linge xwe, her kes bi emelê xwe.
Koyun kendi ayağıyla, keçi kendi ayağıyla herkes kendi ameliyle.
Miherka qul, bi etara re namênê.
Delik boncuk çerçilerde kalmaz.
Mirov karê bi zorê ji yekî bistêne lê Mirov nikarê bi zorê bidê yekî.
İnsan zorla birinden alır ama zorla birine veremez.
Mirov bi mirîşka bi pez nabê, bi zava bi kes nabê.
İnsan tavukla koyun sahibi olmaz, damatla aile sahibi olmaz.
Mirov ji qehra xwe davije behra.
İnsan üzüntüden kendini denize atar.
Mûkik mûkik dibê rihek.
Bir bir kıl bir ruh olur.
Minetê Xwedê ji yê evda çêtir in.
Allahın minneti kulların minnetinden iyidir.
Mirina li ser lingan, çêtir e ji mirina li ser çogan.
Ayakta ölmek dizüstü ölmekten iyidir.
Mirî ku ne melûn bê, gorin lê teng nabe.
Ölü lanetli değilse kabir ona dar gelmez.
Mirîşk, di xewna xwe de garis dibênin.
Tavuk rüyasında darı görür.
Mirişkê çav li heka betê kir, quna xwe çirand.
Tavuk kaz yumurtası gördü, götünü yırttı.
Mirşkike hêkker, çêtir e ji gakiki necohtker.
Yumurtlayan tavuk, çift sürmeyen öküzden iyidir.
Mirov dil bike, kevir bi gul dike.
İnsan gönülden yaparsa taşı gül yapar.
Mirovê bê asas; ne nerm dibê, ne dibê tevir, ne ji das.
Aslı olmayan insan ne yumuşar de de kazma ve orak olur.
Mîr hewceyî gavên û şujine dibê.
Bey çobana ve iğneye muhtaç olur.
Mirhovantî germ bi germ, neyarti nerm bi nerm.
İnsanlık sıcak sıcak, düşmanlık yumuşak yumuşak.
Mitirb nabne xatûn.
Çingene hatun olmaz.
Mirna tebayî dawet e
Beraber ölüm düğün gibidir.