X Harfindeki Atasözleri
Xeber çekê jinêye
Konuşma kadının silahıdır
Xeta xwar ji gayê pîre.
Eğri çizgi yaşlı öküzdendir.
Xwedê yar be, bila şûr dar be.
Tanrı yardımcın olsun, kılıcın ağaçtan olsun
Xwedê ji yekî re xera bike diranê wî di pelûlê de dişkê.
Allah birisinin işini bozarsa dişi sütlaçta kırılır.
Xwediyê xêra dibe evdalê ber dêra.
İyilik sahibi kilisenin hizmetçisi olur.
Xilt çiqas axê bikole bi serê xwe dadike.
Köstebek ne kadar toprağı kazarsa başına döker.
Xwîn bi xwîn nayê şuştin.
Kan kanla yıkanmaz.
Xem neke kes nîzane, tu dî navxweda çî dîbeşêrî.
Merak etme, kimse bilemez içinde ne gizlediğini.
Xezalê baztir nîne, jî nesîbê xwe pêda na xwê.
Ceylandan daha atiği yoktur ancak o bile nasibinden öteye geçemez.
Xudê hebe,kes tunebe
Allah olsun, kimse olmasın.
Xudê noka dıde evê bê dıdan
Allah nohutu dişsize verir.
Xweş dibe cihe xençera, xweş nabê cihe xebera.
Hançer yarası bile iyileşir ama gönül yarası iyileşmez.
Xala xwarzê rakirin, ama birazî dakirin.
Dayılar kız kardeş çocuklarını yükseltti ama erkek kardeş çocuklarını düşürdü.
Xaltkê, jê tê bêhna dayîkê.
Teyzelerden anne kokusu gelir.
Xanî li dar namîne, jin jî li qelen namenin.
Ev tahtadan olmaz, kadın başlıksız olmaz.
Xebera xweş, bêhna gula ye.
Güzel haber gül kokusudur.
Xebera xweş, dermanê dila ye.
Güzel haber kalbin ilacıdır.
Xebera xweş, ji Cinetê hatiye.
Güzel haber cennetten gelmiştir.
Xebera xweş, mar ji qulê tênê der.
Güzel haber yılanı delikten çıkartır.
Xeber, çeka zaroka ye.
Konuşma çocukların silahıdır.
Xeberdan weke pelê pivazê ne, yek bi yek ser hev dû dirabin.
Konuşmak soğan yaprağı gibidir, tek tek üst üste kaldırılır.
Xeber derket ji nav dirana, geriha li şehristana.
Söz ağızdan çıktı şehir şehir dolaştı.
Xeberê êvara, dikevine qulê dîwara.
Akşam konuşanlar duvar deliğine girer.
Xeberek, maka sed xeber ye.
Bir konuşma, bin konuşmanın yavrusudur.
Xêr xweyîyê xwe nas dikin.
Hayır sahibini tanır.
Xeta xwahr, ji gayê pir e.
Eğik hat yaşlı öküzden dolayıdır.
Xewa birndara tê, lê xewa birçiya nayê.
Yaralının uykusu gelir, aç olanın uykusu gelmez.
Xweliya mirhovê te, çêtir e ji cewherê xelkê.
Akrabanın toprağı elalemin cevherinden iyidir.
Xew, neyar e.
Uyku düşmandır.
Xew, xewe dikşêne.
Uyku uykuyu çeker.
Xew û mirin yekin.
Uyku ve ölüm birdir.
Xidir e, çol ji malê xwestir e.
Hıdırdır çöl evden güzeldir.
Xidiro, tim li viro.
Hıdırdır hep yalancıdır.
Xisar û fêde, birayê hev in.
Zarar ve kar kardeştir.
Xizal nabê meymûn, keça Qereçî nabê xatûn.
Ceylandan maymun olmaz, cingene kızından hatun olmaz.
Xizanî, zenga mêra ye.
Yoksulluk erkekliğin pasıdır.
Xwedê bi mar zanibû, ji lew lingê wî kirine zikê wî de.
Allah yılanı bildiği için ayaklarını karnı yapmış.
Xwedê, çiya dibînê berfê lê dibarênê.
Allah dağı gördüğünde kar yağdırır.
Xwedê dawo, lê ne hêjawo.
Allah vermiş, iyi olmasın ona.
Xwedê dayiyê te, lê nizanê bixwê.
Allah vermiş yemesini bilmiyor.
Xwedê, derd jî dane, derman jî dane.
Allah dert de vermiş derman da vermiş.
Xwedê dikê mû, mû jî naqetihê.
Allah kıl yaparsa, kıl da kopmaz.
Xwedê nohka didê bê dinana.
Allah nohutu dişsizlere veriyor.
Xwedêyê sebrê, dibê melikê Misrê.
Sabırlı insan Mısır'ın lideri olur.
Xwarin germ bi germ, şixul nerm bi nerm.
Yemek sıcak sıcak, çalışma yumuşak yumuşak.
Xwarin hûr hûr, ştexalî kûr kûr.
Yemek ufak ufak, konuşma derin derin.
Xwarzê tên li xala, weke ciwanî tên li hespê fehla.
Yeğeni olan dayı, gençleşen kısrak at gibi olur.
Xwedê kesî şaş neke ku şaş bike jî, fehş neke ku fehş bike jî bi erdê re kaş neke.
Allah kimseyi şaşırtmasın, şaşırtırsa da terbiyesiz yapmasın, terbiyesiz olsada yere dik yapmasın.
Xweyîyê aşa dev ji aşa berda, qeresa dest pê kir.
Değirmen sahipleri değirmeni bıraktı, çırakları işe el koydu.
Xwarina di kebaniya; yan şor e, yan kelê ye.
İki hanımın yemeği ya tuzludur ya da tuzsuz.
Xwarina îro bihêle sibe, lê şuxlê îro nehêle sibe.
Bugünkü yemeği yarına bırak ama bugünkü işi yarına bırakma.
Xwe ji ber kevrê meylê bidne alîkî.
Kendini eğik taştan yana çek.
Xweş mêhvan e, lê ne ti mazûvan e.
Güzel misafirdir ama hiç misafir ağırlamaz.
Xweyîyê ketiya, nînin.
Düşeni sahiplenmezler.
Xweyîyê kûsê, zû pê dihisihê.
Osuruk sahibi kokuyu çabuk alır.
Xwezî ez bûka xerîba bama, da mi têrha wesfê mala bavê xwe dabana!
Keşke yabancıların gelini olsaydım da baba tarafımı bolca övseydim.
Xwezî ez ne biçûkê bira bama, bila ez çêlîkî gura bama.
Keşke ben kardeşlerin küçüğü olmasaydım da kurtların yavrusu olsaydım.
Xwedê xwedîyê bê xwedîyayê.
Allah kimsesizlerin kimsesidir.