Hejar (Abdurrahman Şerefkendi)
Abdurrahman Şerefkendi, edebiyat dünyasında Hejar mahlasıyla tanınan, İranlı ünlü bir Kürt yazar, şair, sözlükbilimci, dilbilimci ve çevirmen olarak bilinir. Mahabad’da dünyaya gelmiştir. Aynı zamanda İran Kürdistan Demokrat Partisi’nin (PDKI) ikinci Genel Sekreteri olan merhum Kürt siyasetçi Dr. Sadık Şerefkendi’nin kardeşidir. Aslen İran’ın kuzeybatısında bulunan Bukan’da doğan Hejar, küçük yaşlardan itibaren dini eğitim almaya başladı. Ancak, 17 yaşında babasını kaybettikten sonra bu eğitimini yarıda bırakmak zorunda kaldı. 1940’lı yıllarda Kürtçe şiirler yazmaya yöneldi. Edebiyat alanındaki ilgisi ve okuma alışkanlığı sayesinde Malaye Ciziri, Ahmed Xane, Wefayi ve Haci Qadir Koyi gibi klasik Kürt şairlerinden etkilendi.
Kürt lideri Qazi Muhammed’in önderliğindeki Kürt hareketine katılan Hejar, 1946’da kurulan Mahabad Cumhuriyeti’nin resmi şairlerinden biri olarak görev yaptı. Ancak Cumhuriyet’in çökmesiyle sürgüne gitmek zorunda kaldı. Yaklaşık 30 yıl boyunca Irak, Suriye, Lübnan ve Mısır gibi ülkelerde yaşadı. Irak’ta bulunduğu süreçte Mustafa Barzani’nin liderliğindeki Kürt milliyetçi hareketine katıldı ve Barzani ile yakın dostluk kurdu.
1975 yılında hareketin yenilgiye uğramasının ardından İran’a dönen Hejar, Karaj şehrine yerleşti. 22 Şubat 1990’da burada hayatını kaybetti ve Mahabad’da toprağa verildi. Eserlerinde haksızlık ve zulme karşı güçlü bir duruş sergileyen Hejar, 'zavallı' anlamına gelen Kürtçe Hêsîr kelimesinden türetilmiş olan Hejar mahlasını kullanmıştır.
Çalışmaları
Hejar, en üretken Kürt yazarlardan biriydi. 24 kitap yazdı ve bu eserler arasında Malaye Ciziri'nin şiirlerinin Sorani Kürtçesi'nde düzenlenmesi ve yorumlanması, Xane'nin eserlerinin Sorani Kürtçesi'ne çevrilmesi, Kuran'ın Kürtçe'ye çevrilmesi, İran'daki ilk Kürtçe-Farsça sözlüğün hazırlanması ve Hayyam'ın şiirlerinin Kürtçe'ye çevrilerek ritminin korunması gibi birçok önemli çalışma bulunmaktadır. Hejar'ın en sevilen şiirlerinden biri olan 'Forever a Kurd', Tyler Fisher ve Haidar Khezri tarafından İngilizce'ye çevrilmiş ve 2021 yılında yayımlanan Essential Voices: Poetry of Iran and Its Diaspora (Green Linden Press) adlı kitapta, 133. sayfada yer almıştır
Eserleri
- Wergêra Mem û Zîn bi Soranî: Mem û Zîn'in Hejar tarafından Soranî Kürtçesi'ne yapılan çevirisi.
- Wergera Şerefnameyê bo Kurdî: Şerefname'nin Kürtçeye yapılan çevirisi.
- Dîwana helbestan bo Kurdistan: Kurdistan'a yönelik şiirler.
- Çarînekanî Xeyam: Hayyam'ın şiirlerinin Kürtçeye çevrilmesi.
- Henbane Borîne (Ferhenga Kurdî-Farisî): Kürtçe-Farsça sözlük.
- Wergêra Qur'anê bi Kurdî: Kuran'ın Kürtçeye yapılmış çevirisi.
- Wergêra pirtûka bijîşkî ya Ibn Sîna ji erebî bo farisî: İbn Sina'nın tıp kitabının Arapçadan Farsçaya yapılan çevirisi.
- Şerha Dîwana Melayê Cizîrî: Melayê Cizîrî'nin şiirleri üzerine yapılmış açıklamalar.
- Sifra bê biraneve (Wergera One and Zeroes without End ji Elî Şerîatî): Elî Şerîatî'nin One and Zeroes without End adlı eserinin Kürtçeye çevirisi.
- Çêştî Micêvir (Xwejînenîgarî): Sözlük veya bir dil bilimi çalışması olabilir, ancak içeriği tam olarak belli değil.
Hejar'ın bu eserleri, Kürt kültürüne ve diline katkılarının birer örneğidir ve farklı alanlarda önemli çeviriler yaparak, Kürt halkının kültürel mirasını geleceğe taşımayı hedeflemiştir.