Daha Fazla

Horasan Emirliği


Koçan Emirliği

Koçan Emirliği, İran’ın kuzeydoğusunda bulunan önemli bir Kürt emirliğidir. Hon. George N. Curzon, İran seyahati sırasında bu emirlikle ilgili olarak, Büyük Şah Abbas’ın bazı Kürt aşiretlerini Türkmen saldırılarına karşı korumak amacıyla Horasan’a naklettiğini belirtmektedir. Bu aşiretler arasında Şahdanlo, Zaferanlo, Kirvanlo ve Amanlo bulunmaktadır. Özellikle Zaferanlo aşiretinin yaklaşık beş bin aileden oluştuğu, bunlardan bir kolunun sekiz yüz aile kadar olduğu ve Çınaran kazasında yaşadığı kaydedilmektedir. Şahdanlo aşiretinin ise 1908 yılı itibarıyla 2,800 aileden oluştuğu ve bu aşiretlerin çoğunun Koçan bölgesine, Şahdanlo kolunun ise Buçnord yöresine yerleştiği ifade edilmektedir. Koçan aşiretlerinin bağımsız bir emirlikleri vardı ve iç işlerinde tam bir özgürlüğe sahiptiler. Kendi özel kanunları ve mahkemeleri bulunmaktaydı; sadece yıllık belirlenen vergiyi ödemekle yükümlüydüler ve merkezi hükümetle çok az bir bağlantıları vardı. Nadir Şah, bir dönem bu emirliği doğrudan İran hükümetine bağlamaya çalışmış ve bu çerçevede aşiretin emiri İlhan ile evlenmiştir; ancak bu girişiminden bir fayda elde edememiştir.

1736 yılında Nadir Şah, Koçan Emirliği’ni kendine bağlamak amacıyla güçlü bir orduyla buraya yürümüştür. Ancak Koçan kalesinin karşısında askerlerini yerleştirirken, bir fedai gizlice ona saldırarak yatağında başını kesmiştir. Benzer bir durum, Kacarlar döneminde Şah Fetimeli Han’ın da Koçan’a yürüdüğü, ancak burada yenilgiye uğrayarak barış yapmak zorunda kaldığı gibi olmuştur. 1832 yılında Abbas Mirza (Emir Abbas), Koçan’a saldırmış ve İngiliz subayların komuta ettiği topçu birliklerinin yardımıyla burayı ele geçirmiştir. Abbas Mirza, aşiretin emiri Rıza Kulihan’ı esir almış, onu Tahran’a götürmüş ve ardından Tebriz’de idam etmiştir. Rıza Kulihan’ın yerine oğlu Sam Han “İlhan” olarak atanmıştır. Mister Curzon, 1886 yılında İran’a seyahat ettiğinde Koçan emirliğinin başında Şucau’d-Devle Emir Hüseyin Han olduğunu not etmiştir. Bu emir, bir dönem hükümete karşı başkaldırmış, fakat daha sonra hükümetle ittifak kurarak ilişkileri geliştirmiştir. Koçan emirliği, zengin ve güçlü bir yapıya sahipken, çevresindeki fakir Bexbaverd/Becnord Emirliği’nin aksine önemli bir güç olarak varlığını sürdürmüştür.


Becnord Emirliği

Bu zayıf Emirlik, yönetiminde bazı Türkmen aşiretlerine de sahipti ve 'İlhan' kelimesi, emirlere resmi olarak bir lakap olarak verilirdi. Dairet el-Maarif el-Biritaniye ansiklopedisine göre, o dönemde bu emirlikteki Kürt nüfusu iki yüz elli bin kişiydi.