Daha Fazla

1970 Irak-Kürt Özerklik Anlaşması


Eylül Devrimi başarılı olmuş ve Kürtler özgürlüklerine kavuşmuştur. 11 Mart 1970 tarihli anlaşma doğrultusunda, Kürtlerin beş vilayetinin Bağdat yönetiminde olması kabul edilmiştir; bunlardan en büyüğü Barzanî Ubeydullah’dır. 1974 yılına gelindiğinde, Kürt kökenli Taha Muhi ad-Din Maʿruf Irak'ın başkanı olmuştur. Bugün dahi, Kürtçe sadece Irak’taki üç vilayette resmi dil olarak kullanılmaktadır. Ancak Kerkük konusu hala çözüme kavuşmamıştır. O dönemde, İran ile Irak arasındaki ilişkiler, Şetlereb meselesi yüzünden oldukça gerilmişti. Aynı zamanda DYA, İran’ı destekliyordu. Kürtler ile Bağdat arasındaki gerilimler, İran Şah’ını zora sokmuş ve Kürtlerin Irak’a karşı mücadele etmeye devam etmelerini istemiştir. Ancak DYA, Kürtlere yardım etmeye karar vermiştir. Bu süreçte, Bağdat yönetimi Kerkük’ün Kürdistan’a ait olduğunu kabul etmeyi reddetmiştir. Mela Mistefa’nın Kerkük’ün Kürdistan’a katılması için gösterdiği çabalar da başarılı olmamıştır. Sonunda, Mela Mistefa Barzanî 1974 yılında yeniden isyan başlatma kararı almıştır, ancak bu isyan uzun sürmemiştir. Irak ve İran, Cezayir Anlaşması ile bir uzlaşıya varmış ve sorunlarını çözmüşlerdir. Sonuç olarak, Irak, Şetlereb üzerindeki haklarından vazgeçmiş, karşılığında İran, Kürtlere verdiği desteği geri çekmiştir.


Anlaşma

1-Kürtçe, çoğunluğu Kürt olan bölgelerde Arapçanın yanı sıra resmi dil olacaktır; ve bu bölgelerde eğitim dili olacak ve tüm Irak'ta ikinci dil olarak öğretilecek.

2-Kürtler, kabine ve ordudaki üst düzey ve hassas görevler de dahil olmak üzere hükûmete tam olarak katılacak.

3-Kürtçe eğitim ve kültür güçlendirilecektir.

4-Kürtlerin çoğunlukta olduğu bölgelerdeki tüm memurlar Kürt olacak veya en azından Kürtçe konuşacaktır.

5-Kürtler kendi öğrenci, gençlik, kadın ve öğretmen örgütlerini kurmakta özgür olacaklardır.

6-Kürdistan'ın kalkınması için kaynak ayrılacak.

7-Şehit aileleri ile yoksulluk, işsizlik veya evsiz kalanlara aylık ve yardım sağlanacaktır.

8-Kürtler ve Araplar eski yerleşim yerlerine iade edilecek.

9-Tarım Reformu hayata geçirilecek.

10-Anayasa, 'Irak halkı Arap uyruğu ve Kürt uyruğu olmak üzere iki ulustan oluşur' şeklinde değiştirilecek.

11-Yayın istasyonu ve ağır silahlar Hükûmete iade edilecek.

12-Başkan yardımcılarından biri Kürt olacak.

13-Valilikler (İller) Kanunu bu beyannamenin özüne uygun olarak değiştirilecektir.

14-Kürtlerin çoğunlukta olduğu bölgelerin kendi kendini yöneten bir birim olarak birleştirilmesi.

15-Kürt halkı, Irak'taki nüfusu ile orantılı olarak yasama gücünü paylaşacaktır.

Kaynakça

  • 1.Mcdowall, David. A Modern History of the Kurds. IB Tauris & Co., New York. 2004. Pages 327–328.