Daha Fazla

Üçüncü Irak Kürt Savaşı


1975’teki yenilgi, Kürtleri derinden böler. Mustafa Barzani, İran’da sürgünde kalmaya devam eder ve 1 Mart 1979’da bir Amerikan hastanesinde hayatını kaybettikten sonra orada defnedilir. Oğlu İdris (İran’da kalan) ve Mesud (Suriye’de onu temsil eden), PDK’nın geri kalan kısmını yönetir. İran Şahı’nın koruması altında ve daha sonra İran İslam Cumhuriyeti’nin etkisi altındaki Barzanist PDK, Tahran’daki ardışık rejimlere karşı direnen İran Kürdistan Demokrat Partisi (PDKI) ile gergin bir ilişki sürdürür. PDK’nın bir kısmı, Bağdat yönetimi etrafında birleşerek, Hişam Akrawi’nin önderliğinde, rejim tarafından verilen özerklik bölgesinde bir tür iktidar gücü oluşturur. Bazı Kürtler ise, Barzani’nin eski yardımcısı Celal Talabani etrafında toplanır. Talabani, Suriye’de sürgünde kaldığı dönemde, Baas yönetimi ile Bağdat arasındaki rekabetten faydalanarak, 1 Haziran 1975’te, ilerleyen yıllarda Kürdistan’ın Patriotik Birliği (UPK) adını alacak bir Hazırlık Komitesi kurar; bu, PDK ile zaman zaman şiddetli bir düşmanlık yaratır. 1

Bir grup, Marksist-Leninist Komite (Komala), derhal silahlı direnişe geçmeyi hedefler. 1 Haziran 1976’da, Suriye’den Ibrahim Azou’nun liderliğinde gelen birkaç düzine militan, Irak Kürdistanı’na döner ve hızla yok edilirler. Daha iyi organize olan başka bir UPK grubu ise, Ali Askari’nin komutasında, Irak Kürdistanı’nın güneydoğusunda bir gerilla üssü kurar ve 1977’de yaklaşık bir milyon pêşmergeyi toplar. Bu çatışma aşaması, bu partiye öncülük eden UPK isyanı olarak bilinir. 2 26 Mayıs 1976’da, PDK-Geçici Yönetimi kongresi, Mesud Barzani’nin sembolik ilk kurşunu atarak gerilla mücadelesini yeniden başlatma kararı alır. Ağustos 1976’da, Başkan Saddam Hüseyin, İran sınırına paralel 20 km’lik bir kuşağa Kürt nüfusunu sürgün etmeye karar verir ve geçişleri engellemeye çalışır. 1976-1977 yıllarında, rejim savaş durumu olduğunu reddetmeye devam etse de, isyancı gruplar her yerde Kürdistan dağlarında aktif durumdadır. 1977 sonlarından itibaren, PDK, UPK’yı Bağdat ile gizli görüşmeler yapmakla suçlar. 1978 baharında, Celal Talabani’nin liderliğe gelmesinin ardından, UPK’nın üç 'pêşmerge taburu' kuzeybatı Kürdistan’a yerleşmeye çalışır; bu bölge PDK’nın kontrolündedir. İki grup arasında çatışmalar çıkar ve yüzlerce kişi hayatını kaybeder, bunlardan biri de Ali Askari’dir. UPK’nin bir bölümü, Talabani’nin çizgisini onaylamaz ve 1979’da Resul Mahmand etrafında ayrılır. 3

Irak Komünist Partisi (IKP), Kürt ulusal hareketiyle karmaşık bir ilişki sürdürür; bazen zulme uğrar, bazen de Baas hükümetiyle işbirliği yapar. IKP, örgütünü Kürdistan'daki isyancı bölgelerde tutar ve 1979'dan itibaren Kürt topraklarında gerilla üsleri kurar. 12 Kasım 1980’de PDK ile, 28 Kasım 1980’de ise UPK ve Baas partisinin Suriye yanlısı ayrılıkçı fraksiyonuyla ortak bir cephe kurar. 1980-1983 yılları arasında, komünistler ve Kürt partileri arasında zaman zaman çatışmalar yaşanır. Komünist Parti, iki büyük Kürt partisi arasında arabuluculuk yapmaya çalışır ancak bu girişimi başarısız olur. Muammer Kaddafi'nin Libya'sı da 6 Şubat 1983'te, Tripoli'de, Saddam Hüseyin rejimini devirmek ve gerçek özerklik elde etmek amacıyla ortak bir bildiri kabul eden 19 direniş grubunu bir araya getirmeye çalışır. Bu iç çatışma, Kürt isyanını geçici olarak duraklatır ve 1983'te yeniden başlar. 4


Kaynakça

  • 1.-Christiane More, Les Kurdes aujourd'hui : mouvement national et partis politiques, Paris, Éditions L'Harmattan, s.118-119-120-124
  • 2.Chris Kutschera, “Bölünmüş direnişin zayıf yönleri”  [ arşiv ] , Le Monde Diplomatique , Eylül 1980
  • 3.Christiane More, Bugünün Kürtleri: Ulusal Hareket ve Siyasi Partiler , Paris, Éditions L'Harmattan ,1984, s.124-126.
  • 4.Elizabeth Picard, « Les Kurdes d'Irak durcissent leurs revendications», sur Le Monde diplomatique, 1er juillet 1985